cuntenutu
A maravigliosa pianta irga hè un arbusto o un picculu arburu. U nome botanicu per irga hè Amelanchier. U Canada hè u locu nativu di a pianta; in u XVIu seculu, a ghjente ne hà amparatu in Europa. A pianta cresce in parechje regioni, cumpresi l'Africa, l'America, a Crimea, u Caucasu è u Far East. Pudete vede spessu bacche di irga in furesta, cespuglii è in muntagna. A ghjente crede chì l'acelli migratori, chì purtavanu semi, anu cuntribuitu à una distribuzione cusì diffusa di l'irga.
I frutti sò dolci, cun un gustu piacevule, esternamente un pocu simile à u ribes. Hè megliu raccoglie li solu quandu sò maturi, cusì sò assai più utili. Irga soddisfa perfettamente a fame è rinforza u sistema immunitariu. Non solu e bacche sò utili, ma ancu foglie, semi, corteccia.
U nome di irga differisce trà populi diversi. In Russia i nomi cum'è u fondu marinu, wineberry hè pupulare, i taliani a chjamanu una salumeria di salice, i tedeschi a chjamanu una pera di roccia. I Canadiani anu datu à a pianta u nome di nespola canadese.
Dati interessanti
- alcune varietà crescenu finu à 18 metri;
- sè manghjate un chilugrammu di bacche à a volta, pudete dorme;
- e bacche secche sò conservate finu à 2 anni;
- irga hè una di e più belle piante ornamentali;
- sicondu i scientifichi, u nome scentificu "Amelanchier" hà una origine celtica, è u nome "irga" hè mongolu è si traduce cum'è "una pianta cù legnu assai duru".
- i frutti di una pianta da u puntu di vista di a botanica ùn sò micca bacche in tuttu, ma si applica chjucu;
- in Canada, l'irga hè cultivatu principalmente per a vinificazione.
Varietà è tippi di bacca irga
Ci hè circa 25 spezie d'irga, è e seguenti sò e più populari:
- A foglia tonda, un arbustu cù foglie ovoide, cresce finu à 2.5 m. Fiurisce di maghju cù fiori bianchi. In lugliu, porta frutti cù bacche neru turchinu cù una fioritura di tinta bluastra;
- ordinariu, machja sin'à 3 metri d'altezza, cù una corona larga è rami fini. I fiori sò rusulini, i frutti sò chjuchi, turchini scuri, cù una fioritura bianca;
- Canadese, fiurisce assai, cù inflorescenze bianche. Cresce finu à 6 metri, dà grandi bacche blu-nere cun una fioritura;
- a spicata cresce sin'à 6 metri, fiurisce di maghju in fiori rosa o biancu cù pistilli sporgenti. Frutti cù frutti di tonalità viola scura cù una fioritura bluastra;
- u rossu di sangue si distingue da altre varietà cù una corona ascendente. Cresce finu à 3 metri. I bacchi sò chjuchi, guasi neri;
- frondosa, un arbustu cù parechji tronchi chì crescenu finu à 4 metri di altezza. Fioritura di frutti bianchi, mediani, purpuli;
- Lamarca hà un bellu culore di foglie in auturnu, chì acquistanu un tintu rossu scuru o giallu. I bacchi sò di culore purpura scuru, assai dolci è suchjosi, maturanu d'agostu. A pianta pò ghjunghje à 18 metri di altezza, ma in u clima di u Canada, ùn cresce micca sopra i 5 metri;
- ballerina dà baccelli di culore rossu scuru, chì acquistanu pianu pianu una tinta nera. Cresce finu à 6 metri è hà e foglie di culore bronzu, chì acquistanu à pocu à pocu una tinta verde.
Funzioni benefiziali
Irga hè assai riccu in oligoelementi utili è vitamine. 100 grammi di bacche cuntenenu 40 g d'acidu ascorbicu. I bacchi cuntenenu pectina, flavonoli, zuccheru, acidi organici, fitosteroli è fibre dietetiche. A corteccia è e foglie sò ricche in stearicu è tannini. Per u corpu umanu, irga hà un grande valore per e so numerose proprietà:
- Antiinflamatori
- bactericida
- strexiu
- furtifichendu
- cardiotonicu
- astringente
- curazione di ferite
- ipotensivu
Cù l'usu regulare di bacche, a pressione sanguigna hè notevolmente ridotta, i muri di i vasi sanguini diventanu più elastichi è forti. Irga hà un bonu effettu nantu à u travagliu di u sistema cardiovascular.
Irga hè ancu utile cum'è una misura preventiva contru:
- varices
- infartu di miocardi
- atherosclerosis
- avitaminosi
- ulceri stomacu
- trombosi
- tumuri cancerosi
- Corsu
- disordini intestinali
- mal di gola
- diarrhoea
Proprietà utili di irga berry
I prudutti chì cuntenenu a bacca aiutanu à guarisce ferite purulente. Irga hè un putente antioxidante è pò pulisce u corpu di radionuclidi è tossine. Cù l'usu custante di bacche in l'alimentu, u colesterolu diminuisce, l'appetitu, è u travagliu di u trattu digestivu migliurà. A riboflavina cuntenuta in irga migliora a visione è u metabolismu.
Hè benefiziu, secondu i duttori, per l'adulti anziani aduprà irga. A vitamina P prutege u corpu da parechje malatie tipiche di a vechjaia, à partesi da 60 anni.
Per a perdita di pesu, e bacche sò ancu assai efficaci. U cuntenutu caluricu hè solu 45 kcal per 100 g. Satisfied bè a fame, è mischjatu cù u suchju di ribes di irga, se u aduprate currettamente, vi permette di sbarrazzassi di 4 kg in una settimana.
Contraindications
Cum'è qualsiasi pruduttu vegetale, irga hà alcune contraindicazioni. Ùn avete micca aduprà quandu avete:
- tendenza à ipotensione
- a suscettibilità di u corpu à allergie
- intolleranza individuale
Irga - ricette
Irga hè bonu per aduprà in cucina per u so gustu è dolcezza. A ghjente face diverse marmellate da bacche, ancu marshmallows, marmellata è suchji. U purè di bacche hè pupulare da aduprà per coce i dessert. E bacche è u sciroppu vanu assai bè cù u ghjacciu, sò grandi per preparà salse per i piatti. Li licori è vini da bacche, chì anu un gustu piccante è speciale, sò assai populari.
Decotti è tè
In medicina populare, frutti, fiori, foglie è corteccia di bacca irga sò largamente aduprate. E persone preparanu tè è decuccioni, chì aiutanu à ristabilisce u livellu necessariu di oligoelementi in u corpu, rinfurzanu l'immunità è a salute.
Hè pupulare di fà a tintura di i fiori à basa di vodka. Sì avete una intolleranza à sta bevanda, pudete aduprà acqua pulita. Per 3 cucchiai di fiori secchi, averete bisognu di 2 tazze di liquidu. I fiori devenu insistà à a vodka per 3 ghjorni è poi filtrallu. Se preparate a tintura nantu à l'acqua, avvolge u contenitore, brew, è filtrate. Duvete beie 1 cucchiaiata 20 minuti prima di pranzi, 3 volte à ghjornu.
U suchju di bacca hè bonu per beie frescu, o pudete diluvallu cù l'acqua o fà cunservazione. A cucina hè assai simplice:
- baghi di irga lavati secchi è macinati cun un pestilu;
- sprime u suchju fora di u puree cù un spremitore o manualmente cù una gasa;
- diluisce cù u suchju di ribes o di ciliegia, mette in focu, è scaldate senza bollire. Trascinate u suchju in vasetti caldi.
Bei u suchju prima di pranzi, 50-100 ml. U suchju di e bacche più acide hè diluitu per via di a forte dolcezza di l'irga.
Più ricette da irga berry
Una deliziosa infusione di bacche irga hè ottenuta, cù una bella tinta turchinu scuru. Hè preparatu cù vodka secondu a ricetta:
- tagliate i frutti in purè di patate cù un pistilu, riempite un vasu di vetru à ¾ è riempite cù vodka in modu chì resti 4 cm da u collu;
- lasciate infusà per 3 ghjorni in un locu frescu è bughju;
- stinzate bè a tintura, caccendu e restante bacche.
Mantene a bevanda à u fretu, è pigliate trè volte à u ghjornu prima di pranzi, 1 cucchiaia ciascuna.
E persone preparanu u tè da foglie fresche è secche versendu acqua bullente nantu à elli. Insistite per 20 minuti è beie cù una cucchiaia piena di meli. U tè da i fiori di irga hè ancu grande. Hè bè di beie stu tè a sera. Calma è prumove un sonnu sanu.
Una decuccione di a corteccia hè bona per usu esternu è internu. E cumpresse di decuccione aiutanu à guarisce ferite è brusgiature. Pudete fà da te:
- aduprendu un macinacaffè, macina a corteccia;
- pour 2 tablespoons cù 2 tazzi d'acqua fogera;
- còciri a focu linu per 20 minuti, rinfriscà, è strain;
- pour in un vetru d'acqua fresca bollita.
Aiutaria se bevessi u brodu 3-5 volte à ghjornu per mezu bicchieru. Per usu esternu, ùn diluce micca u brou cù l'acqua.
Storage
I frutti conservanu e so pruprietà benefiche è u so gustu per un tempu assai longu, affinchì puderete furnisce l'irga per l'inguernu. E bacche irga anu da esse conservate à temperatura ambiente finu à 3 ghjorni.
L'asciugatura di l'irga deve esse realizata in una stanza calda cun bona ventilazione. I frutti devenu esse disposti nantu à una rete. Dopu, pudete aduprà asciugatori speciali o un fornu, agitando regolarmente e bacche. A temperatura ùn deve micca supera i 60 gradi.
Dopu u sbrinamentu, e bacche ghjalate diventanu ancu più dolci è ùn perdenu micca a so forma. Irga hè cunghjelatu senza aghjunghje sciroppu è zuccheru. Hè impurtante di sorte cù cura i frutti, lavalli è asciugalli nantu à un asciugamanu. I bacchi sò spargugliati in un stratu nantu à una teglia da fornu o una bandiera di cartone, posta in u cunghjilatore. Di conseguenza, pudete conservà i frutti congelati in sacchetti stretti.
Cumu piantà è cresce a bacca irga
Irga hè una pianta senza pretensione chì pò sopportà temperature finu à 40-50 gradi sottu à zero. Durante u periodu di fioritura, a pianta pò sopportà e gelate di primavera finu à -7 gradi. A volte vive finu à 70 anni è ghjustamente hè cunsideratu un fegatu longu. À u filu di l'anni, a machja si trasforma in un arburu.
Irga pò esse piantatu in ogni locu, è cresce bè sia à u sole sia à l'ombra, ùn teme micca a sicchia è u ventu. A pianta s'arradicheghja in ogni terrenu, eccettu per e zone paludose. U rendiment è a salute di l'irga dipende da a fertilità di u tarrenu. U sbarcu hè realizatu in a seguente sequenza:
- sbarazzà u locu di erbaccia è scavà;
- scavà un foru, mischjà a terra da ellu cun compost è sabbia in un rapportu 3: 1: 1;
- aghjunghje humus, fosfatatu è fertilizzante di putassiu à u fondu di u burcu;
- sprinkle the seedling cun una mistura di terra, sabbia è compost, pour abbundante cù acqua;
- quandu l'umidità hè assurbata cumpletamente, aghjunghjite terra è nivulate u foru à a superficia. Mulch the soil in cima;
- tagliate a piantina in modu chì ùn ci sia più di 4 germogli nantu à ogni sparata.
Piantine per piantà duveranu esse 1-2 anni. Se piantate parechji cespuglii, hè preferibile fà lu in un schema di scacchi; a distanza trà e piantine deve esse almenu 1.5 metri.
Chì cunsiglii
L'arbusto hè senza pretensione è ùn richiede micca una attenzione particulare, ma vale di sicuru a pena di passà un pocu di tempu nantu à irga. A pianta vi ringrazierà per una bona racolta è una crescita sana.
Hè necessariu di:
- Acqua irga regularmente, ma in quantità ragionevuli. U sistema radicale di irga hè assai sviluppatu. Dunque, duverete prestu una attenzione particulare à l'irrigazione in a sicchia;
- acqua cù un pulverizadore, in listessu tempu, pulendu e foglie da a polvere;
- tagliate cumu necessariu per appellu visuale;
- fà erbaccia
Dopu à 5 anni di vita, fertilizà a pianta, una volta à l'annu scavà u circondu di u troncu cù fertilizanti.
Mischiu d'alimentazione
- seau d'humus
- 200 g di fertilizzanti à potassa senza cloru
- 300 g di superfosfatu
Hè utile alimentà a pianta cù materia urganica liquida in primavera è finu à a mità di l'estate - sterile di pollulu adattatu, chì hè diluitu in acqua in una proporzione da 1 à 10. Un cespugliu richiede 5 litri di una tale soluzione.
Aiutaria se avete alimentatu a machja cù fertilizanti liquidi a sera, dopu avè annaffiatu a pianta prima. Dopu a fecundazione secca cù a scavatura, duvete annacquà a machja.
Eccu un video nantu à cume coglie i migliori bacche irga: